Polska gospodarka wykazała solidny wzrost gospodarczy w 2023 r., ale podwyższona inflacja i zaostrzone warunki finansowania zaważyły na perspektywach. Ponadto koszty życia w Warszawie są znacznie wyższe niż w innych polskich miastach.
Polsce udało się zmniejszyć nierówności w podziale ekwiwalentnych dochodów do dyspozycji. Podtrzymanie tych tendencji jest niezbędne, ponieważ mniejsze nierówności stwarzają możliwości polityczne i gospodarcze oraz wspierają awans społeczny.
Gospodarka
Polska gospodarka jest silnie zorientowana na eksport, a kraj korzysta z dużej, dobrze wykształconej siły roboczej, konkurencyjnego sektora produkcyjnego oraz lokalizacji zapewniającej dostęp do większego rynku Unii Europejskiej. Jednak wojna na Ukrainie odbiła się negatywnie na popycie wewnętrznym i perspektywach wzrostu gospodarki. Wpływ konfliktu na handel, zakłócenia w łańcuchu dostaw i wyższe ceny energii również odbiją się negatywnie na gospodarce.
Konsumpcja prywatna będzie umiarkowanie spadać w 2023 r., ponieważ ożywienie wynikające z napływu przesiedleńców z Ukrainy wygasa, a podwyższona inflacja odbija się na dochodach realnych. Oczekuje się, że stopy procentowe będą dalej rosły, ograniczając wydatki i inwestycje gospodarstw domowych.
Inflacja pozostanie powyżej celu NBP przez cały 2023 rok.Spodziewamy się jednak, że pod koniec roku NBP będzie stopniowo obniżał stopy procentowe w miarę zmniejszania się presji cenowej. Oczekujemy, że roczna dynamika cen wyhamuje z 14,5% w 2022 roku do 12,0% w 2023 roku.
Pogarszająca się sytuacja na Ukrainie oraz wpływ wyższych cen energii będą miały wpływ na dynamikę polskiego PKB w tym roku. Niemniej jednak wielkość i odporność gospodarcza Polski pomagają złagodzić wpływ tych czynników. Co więcej, przyjazna dla biznesu polityka blokad i niskie podatki od przedsiębiorstw to pozytywne czynniki, które powinny nadal wspierać wzrost PKB.
Kluczowym ryzykiem jest wzrost deficytu budżetowego rządu powyżej jego zrównoważonego poziomu. Rosnące wydatki na obronność, niższe dochody z PIT i wyższe stopy procentowe spowodują erozję bilansów rządowych.Utrzymanie długu na ścieżce spadkowej ma zasadnicze znaczenie dla zachowania przestrzeni politycznej umożliwiającej radzenie sobie z potencjalnymi krótkoterminowymi wstrząsami i długoterminowymi wyzwaniami, takimi jak starzenie się społeczeństwa i transformacja energetyczna.
Przeciętne wynagrodzenie netto skorygowane o koszty utrzymania według parytetu siły nabywczej (PPP) w Polsce wynosi około 9 242,97 zł miesięcznie. Niższe poziomy nierówności w dochodach do dyspozycji stwarzają możliwości awansu społecznego i sprzyjają stabilności politycznej, gospodarczej i społecznej. Polska jest jednym ze światowych liderów w zmniejszaniu nierówności w dochodach do dyspozycji i musi podtrzymywać ten trend, aby poprawiać standard życia i wspierać wzrost. Nierówności wynikają głównie z różnic między płciami.
Edukacja
Polski system edukacji przeszedł w ostatnich latach wiele pozytywnych reform, a jego uczniowie dobrze radzą sobie na międzynarodowych testach. Obowiązek szkolny rozpoczyna się w wieku pięciu lub sześciu lat i trwa do czasu, gdy uczniowie w wieku 16 lat napiszą standardowe testy. Następnie mogą wybrać licea ogólnokształcące, techniczne lub zawodowe. Szkoły publiczne są bezpłatne i muszą realizować określony program nauczania, ale istnieją również płatne szkoły prywatne i szkoły międzynarodowe, które mogą pobierać opłaty w wysokości od 150 do 350 euro miesięcznie.
Szkolnictwo wyższe opiera się na trzystopniowym modelu bolońskim, gdzie studia licencjackie trwają trzy lata, studia magisterskie – dwa, a większość doktoratów – nieco ponad trzy lata. Aby uzyskać dyplom, uczniowie muszą zdać maturę z wynikiem co najmniej 30 proc. pozytywnych ocen z przedmiotów obowiązkowych (język polski w mowie i piśmie, podstawy języka nowożytnego i podstawy matematyki) oraz jednego wybranego przez ucznia przedmiotu na poziomie rozszerzonym. Uczniowie mogą ponownie przystąpić do egzaminu maturalnego maksymalnie trzy razy.
Polscy absolwenci są bardzo poszukiwani przez pracodawców, a ich etyka pracy jest często chwalona. Koderzy i programiści z Polski są szczególnie znani ze swoich umiejętności, z wieloma zwycięzcami międzynarodowych konkursów i testów kodowania. Często potrafią też doskonale mówić po angielsku, co jest kolejną zaletą dla firm, które chcą zatrudnić polskich pracowników.
W obliczu bieżących wyzwań gospodarczych Polska pracuje nad zmniejszeniem rosnących nierówności i zapewnieniem obywatelom korzyści płynących ze wzrostu. Obejmowało to znaczne rozszerzenie programów pomocy społecznej, zwłaszcza tych, które miały na celu zwiększenie dochodów do dyspozycji rodzin. Ponadto naród ten ma stosunkowo niski wynik współczynnika Giniego wynoszący 27,2, czyli mniej niż Niemcy (34,1) i Litwa (27,0).
Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w Polsce wynosi około 5300 zł, czyli więcej niż średnia OECD wynosząca 3100 euro. Kobiety zarabiają jednak o 12,8 proc. mniej niż mężczyźni.
Zatrudnienie
Po latach stagnacji zatrudnienie w Polsce prężnie rośnie od początku XXI wieku. Krajowy rynek pracy jest odporny na kryzysy gospodarcze, a stopa bezrobocia utrzymuje się na niskim poziomie. Jego częstość również systematycznie spada, zwłaszcza wśród osób długotrwale bezrobotnych.
Istotnym elementem poprawy zatrudnienia jest wyższy poziom wykształcenia osób wchodzących na rynek pracy. W rezultacie udział absolwentów szkół wyższych w zatrudnieniu przekracza obecnie 30% w kraju. Ponadto polski rząd podjął szereg działań mających na celu zwiększenie udziału kobiet w sile wieku na rynku pracy.Należą do nich m.in. zapewnienie dostępu do opieki nad dziećmi, wprowadzenie «Rodziny 500+», bezwarunkowy przekaz pieniężny w wysokości 500 zł miesięcznie na każde drugie i kolejne dziecko oraz wydłużenie urlopów macierzyńskich i wychowawczych.
Jednak kraj ten nadal pozostaje w tyle za resztą Europy pod względem odsetka populacji kobiet, które mają dostęp do formalnego zatrudnienia. Ponadto różnica w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn jest znacząca, a zarobki kobiet pozostają w tyle za mężczyznami.
Aby zwalczyć lukę płacową, Polska ostatnio podniosła płacę minimalną. Od 1 stycznia 2023 r. minimalne wynagrodzenie brutto wynosi 3490 zł. W lipcu 2023 r. wzrośnie do 3600 zł. Wynagrodzenia wypłacane są w systemie miesięcznym, a standardowy tydzień pracy wynosi 40 godzin. Oprócz zwykłego wynagrodzenia pracownicy mają prawo do wynagrodzenia za nadgodziny, które jest uzależnione od długości czasu przepracowanego w tym okresie.
Ponadto pracownicy otrzymują płatny urlop z okazji określonych wydarzeń, takich jak śluby, narodziny dzieci czy pogrzeby. Wreszcie polscy pracownicy otrzymują 8% podwyżkę wynagrodzenia co 17 miesięcy.
Podczas gdy średnia płaca w Polsce jest wysoka, płace różnią się znacznie w poszczególnych regionach. Na przykład specjaliści IT i służby zdrowia zarabiają jedne z najwyższych wynagrodzeń w kraju.
Generalnie wynagrodzenia w Polsce rosną wraz z doświadczeniem i poziomem wykształcenia. Przeciętne miesięczne zarobki brutto w Polsce wyniosły około 28 tys. zł dla aktuariusza i 16 tys. zł dla nauczyciela szkół podstawowych w 2023 roku.